Wet DBA en Wet VBAR: alles over de inhuur van zelfstandigen

De Wet deregulering beoordeling arbeidsrelatie (DBA) is in het leven geroepen om schijnzelfstandigheid te bestrijden. Dit gebeurt door het gebruik van goedgekeurde modelovereenkomsten, waarmee zowel opdrachtgevers als opdrachtnemers duidelijkheid krijgen over de aard van hun arbeidsrelatie. De Wet DBA voorkomt dat een opdrachtnemer als zelfstandige werkt terwijl er in feite sprake is van een dienstbetrekking, met de bijbehorende belasting- en sociale premieplichten.

Het handhavingsmoratorium houdt in dat de Belastingdienst momenteel niet actief handhaaft op de naleving van de Wet DBA. Dit moratorium betekent dat er alleen boetes en naheffingen worden opgelegd in gevallen van "kwaadwillendheid". Er is sprake van kwaadwillendheid wanneer opdrachtgevers en opdrachtnemers bewust een arbeidsrelatie verbergen, terwijl ze weten (of hadden moeten weten) dat er eigenlijk sprake is van een dienstbetrekking. Het moratorium eindigt op 1 januari 2025, waarna de handhaving wordt aangescherpt.

De Wet Verduidelijking Beoordeling Arbeidsrelatie (VBAR) heeft als doel meer duidelijkheid te bieden over de arbeidsrelatie tussen opdrachtnemer en opdrachtgever. Deze wet beschermt ook zzp'ers met een uurtarief onder de €32,24. De VBAR introduceert een rechtsvermoeden van werknemerschap bij lage tarieven, wat betekent dat er sneller wordt aangenomen dat er sprake is van een dienstbetrekking als bepaalde voorwaarden van toepassing zijn.

Werkinhoudelijke aansturing houdt in dat een opdrachtgever aanwijzingen geeft over de manier waarop een opdrachtnemer het werk moet uitvoeren. Dit is een belangrijke indicatie voor de aanwezigheid van een gezagsverhouding. Wanneer de opdrachtnemer niet zelfstandig kan bepalen hoe hij zijn werk doet, kan dit duiden op een dienstverband.

Organisatorische inbedding verwijst naar de mate waarin een opdrachtnemer onderdeel is van de organisatie van de opdrachtgever. Als een zelfstandige bijvoorbeeld dezelfde werkzaamheden verricht als werknemers in loondienst, of op dezelfde manier deel uitmaakt van de dagelijkse bedrijfsvoering, kan dit erop wijzen dat er sprake is van een dienstbetrekking in plaats van een zelfstandige opdracht.

Zelfstandigen nemen zelf verantwoordelijkheid voor hun werkzaamheden en dragen de financiële risico’s van hun onderneming. Dit betekent dat zij risico's lopen, zoals het tijdelijk zonder opdrachten zitten of verlies lijden bij een mislukte opdracht. Daarnaast dragen ze zelf zorg voor verzekeringen zoals arbeidsongeschiktheid. Werken voor eigen rekening en risico is een kenmerk van ondernemerschap, en een indicatie dat iemand als zelfstandige werkt.